Pinksteren: Krijg de geest!

Vandaag is het pinksteren, de 50e dag na pasen! pinksteren is afgeleid uit het Griekse woord pentecoste, dat ‘de 50-e’ betekent. In het nieuwe testament wordt die 50e dag gekoppeld aan een heel bijzondere gebeurtenis: Volgens het verhaal ontvangen namelijk de apostels op die dag de ‘geest’ van god. Ze worden verleid om de geest verder onder de bevolking te verspreiden. En dat is een mooie geste die vandaag de dag nog niets aan waarde verloren heeft.

Een dag om dáár even bij stil te staan is in mijn ogen nooit verloren. Want overal waar mensen met elkaar praten, in welke taal dan ook kan de geest worden overgedragen. Door jouw verhaal wordt mijn leven rijker en andersom. Mensen leven door te luisteren. Het heeft een groot nut. Het voorkomt dat je dezelfde fouten maakt als de ander, omdat die ander je vertelt wat er fout ging of fout dreigt te gaan bij voorgenomen gedrag. Of het behoedt je voor dodelijk gevaar (‘Kijk uit, er komt een auto aan, blijf op de stoep, Pieter!’). Maar de geest inspireert ook. Hij kan je aanzetten om iets te doen waar je dan ineens de energie voor hebt. Je krijgt dan letterlijk de geest. En dat kan dan weer inspirerend zijn voor veel anderen.

De geest is ook een lastpost. In het christelijk geloof staat de geest tussen god en Jezus. De heilige drie-eenheid bestaat uit 3 delen: god, Jezus en de heilige geest. Van die drie is het denk ik het makkelijkst om je Jezus voor de geest te halen. De andere twee zijn te abstract om dat een vorm te geven. En van Jezus staat het nieuwe testament vol, allemaal verhalen die zijn doen en denken beschrijven. Als je vervolgens bedenkt, dat dat één van de drie delen van het christelijk geloof weerspiegelt, hoe komt het dan dat die andere twee (god en de geest) zo zijn onderbelicht? Met die vraag worstel ik al decennia, en ik niet alleen. Er is een hele wetenschap aan gewijd, die de geest probeert kenbaar te maken. Dat wil ik in deze pinksterpreek zeker niet over uitweiden.

De geest heeft in de geschiedenis van de mensheid altijd een centrale rol gehad, ver voor het ontstaan van het christendom, ver voor het ontstaan van de joodse religies en ook ver voordat de Egyptenaren de geest gingen verbeeldden als nooit stervende vogel. En die centrale rol speelt de geest voor mij ook nog steeds en tot mijn dood. Ik weet zeker dat dat voor iedereen geldt, hier nu aanwezig. Want wat is die geest dan? Wat betekent de geest?

Je hoeft niet ver te zoeken om tot de kern van de geest te komen: De geest is ‘adem’. De tocht die de lucht door je longen maakt en terug de atmosfeer in gaat (adem is afgeleid van het griekse woord ‘atmos’ en atmosfeer betekent letterlijk ‘de bol van de adem’). De atmosfeer is dan ook de bron van de adem en dus ook de bron van de geest. In Markus 15:37 wordt letterlijk de geest ‘uitgeademd’ en in het latijn heet het in de vertaling expirare (uitademen). In het Engels hebben we er de ‘spirit’ aan overgehouden en dat is in het Nederlands als geest vertaald.

Maar we moeten op deze dag vooral niet een academisch en semantisch vertoog houden over de herkomst van het woord ‘geest’. Vandaag hebben we het over wat de verhalen ons kunnen brengen. We willen leren. Inademen wat een ander uitademt. Niet letterlijk maar naar de geest van de betekenis. En daar biedt Markus uitkomst. Hij zegt in 15:37 e.v.: “En Jezus slaakte een luide kreet en gaf de geest. En het voorhangsel van de tempel scheurde in tweeën van boven tot beneden. Toen de hoofdman, die tegenover Hem stond, zag, dat Hij zó de geest gegeven had, zei hij: Waarlijk, deze mens was een Zoon van God”. In de Griekse oorspronkelijke versie hebben we het ECHT over uitademen, en Markus zegt hier letterlijk, dat die uitademing heel bijzonder was. Zelfs zo bijzonder, dat hij de hoofdman laat zeggen, dat het ‘waarlijk gods zoon was’. En dat inspireert (letterlijk: inademing).

Want een inademing van een beetje geest van Jezus kan helpen om het leven mooier te maken. En de adem (dat wisten de Grieken 3000 jaar geleden ook al) blijft altijd bestaan. Als iemand of iets het uitademt, ademt iemand of iets het vroeg of laat weer in. Mijn boodschap op deze mooie pinksterdag: Laat u begeesteren, adem in en adem uit, ontvang en geef, inspireer en activeer. Dat is, denk ik wat Marcus in 15:38 wil zeggen als hij de hoofdman laat spreken. Hopelijk inspireert het u ook! Maak een afspraak met uw buren, bel met iemand die u lang niet sprak, doorbreek stiltes die te lang een stilte zijn geweest, sta open en ontvang, deel en help.

Een fijne Pinksteren gewenst!

Lees alles van de theoloog op De theoloog